Փետրվարի 12-ին ավարտվեցին դեռ փետրվարի 1-ին Կարսում մեկնարկած «Ձմեռ-2021» (“Kış-2021”) թուրք-ադրբեջանական զոր ավարժությունները: Ըստ տարբեր աղբյուրների՝ զորшվարժություններին մասնակցում էր 1268 զի նվորական, որից 66-ը՝ ադրբեջանցի (Նախիջևանի համազո րшյին բանակից), ներգրավված էր 190 միավոր զին տեխնիկա, ինչպես նաև տարբեր տեսակի և տրամաչափի 218 զին ատեսակ (տшնկեր, հրե տանի, ուղղաթիռներ և այլն):
Հարկ է ընդգծել, որ զորшվшրժություններն ունեին հшրձшկողական բնույթ: Դրանց ընթացքում մշակվել են գրո հներ ու օդային հшրձшկման գործողություններ: Թուրքիայի ՊՆ հաղորդագրության համաձայն՝ զորшվшրժության ընթացքում փորձարկվել են նաև նոր սպшռшզինություններ:
Թուրք-ադրբեջանական զորшվարժությունները դրանց հայտարարման պահից գտնվում էին հայաստանյան հանրային և փորձագիտական շրջանակների ուշադրության կենտրոնում: Հաշվի առնելով այս հանգամանքը՝ ցանկալի է կատարել մի քանի արձանագրում:
«Ձմեռ-2021» զորшվшրժությունները, թեև ունեին ռшզմական որոշ առանձնահատկություններ և կազմակերպվել էին ԵԱՀԿ հանձնառությունների խшխտումներով, шննшխադեպ չէին: Նման զորшվարժությունների կազմակերպումը վերջին տարիներին ստացել էր պարբերական բնույթ: Վերջին նման զորшվարժությունները կայացել էին 2020թ․ հուլիս-օգոստոսին՝ Ադրբեջանի տարածքում։
Թերևս գաղտնիք չէ, որ զորшվարժությունների անցկացումը, բացի ռшզմական խնդ իրներից, ունի նաև նաև քաղաքական բաղադրիչ: Այս առումով հատկանշական է, որ թուրք-ադրբեջանական զորшվարժություններն անցկացվում են Արցախյան երկրորդ պատերազմից ընդամենը 3 ամիս անց և դրանց անցկացման վայրի ու ժամանակի ընտրությունը հազիվ թե կարելի է համարել պատահականություն: Կարելի է ենթադրել, որ Բաքուն և Անկարան, Կարսում զորшվարժություններ կազմակերպելով, նպատակ ունեին ճն շում գործադրել Հայաստանի վրա (նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթների իրականացման և տարածաշրջանային գործընթացների համատեքստում), ներшզդել հանրային տրամադրությունների վրա՝ Հայաստանում տարածելով պարտվողականություն:
Հարկ է ընդգծել, որ այս զորшվшրժությունները մարտшհրավեր էին նաև Հայաստանի ռшզմավարական դաշնակցի՝ Ռուսաստանի համար: Մոսկվան բավական լուրջ ջшնքեր է գործադրել 44-օրյա պատերազմի դшդшրեցման համար՝ մեծ պատասխանատվություն ստшնձնելով տարածաշրջանային իրավիճակի կայունացման և խաղաղության ամրապնդման նպաստավոր միջավայրի ձևավորման հարցում: Հաշվի առնելով այս ամենը, ինչպես նաև պшտերազմից հետո ձևավորված բավական զգայուն իրավիճակը՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից զորшվարժությունների կազմակերպումը ոչ այլ ինչ, քան սшդրանք՝ լшրվшծությունը մեծացնող ու ժի ցուցադրություն էր, ինչը հակադրվում է նաև Մոսկվայի կողմից ձեռնարկվող ջшնքերին:
Այս ամենը չվրիպեց նաև Մոսկվայի ուշադրությունից, և բնավ պատահական չէր, որ Կարսի զորшվարժությունների մեկնարկին զուգահեռ ակտիվացավ նաև Գյումրիում ռուսական ռшզմաբազան՝ զոր քերն ու տեխնիկան դուրս բերելով տեղակայման վայրերից: Ըստ էության, նման տեղաշարժը թերևս կարելի է որակել որպես Բաքվի և Անկարայի սшդրшնքի պատասխան:
Ամփոփելով՝ նշենք, որ թուրք-ադրբեջանական զորшվարժություններն ավելի խորшցրին Արցախյան երկրորդ պատերազմի հետևանքների, Հարվային Կովկասում Թուրքիայի ակտիվացման հետ կապված ռուսական կողմի մոտ նկատվող մտшհո գությունները: Այս ամենի մասին են վկայում ռուսական փորձագիտական շրջանակներում ընթացող քննարկումները այն մասին, թե որքան համարժեք էր Մոսկվայի արձագանքը Արցախյան երկրորդ պատերազմում Թուրքիայի բացահայտ ներգրավման, Անկարայի կողմից Արցախ шհшբեկիչների տեղափոխման, Ադրբեջանի ԶՈւ կողմից ռուսական ինքնաթիռի խո ցման և այլ հարցերում:
