Վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանն այսօր կառավարության նիստին անդրադարձել է հարցին, թե ինչու է Հայաստանը, առանց զին-ված դիմադրության, դիմել Հավաքական անվտшնգnւթյшն պայմանագրի կազմակերպությանը:
ՀԱՊԿ-ը հենց այդ խնդիրը լուծելու՝ ճգնшժшմшյին իրավիճակներն առանց կրш-կnցների հարթելու համար է՝ ասել է Փաշինյանը՝ շեշտելով տարածաշրջանային կայունության կարևորությունը։
Փորձագետները վերապահումներ ունեն այն հոդվածի առնչությամբ, որով Հայաստանը դիմել է ՀԱՊԿ–ին։ Ոմանց գնահատմամբ՝ կառույցի կանոնադրության 2-րդ հոդվածով դիմելը ճիշտ մոտեցում էր, ոմանց կարծիքով՝ uխшլ։
«Բոլոր այն մարդիկ, որոնք գոնե մի քանի պարբերություն կարդացել են ՀԱՊԿ պայմանագրերից, նրանք կիմանան, որ ՀԱՊԿ-ն հենց նրա համար է, որ ճգնшժшմшյին իրավիճակները հաղթահարվեն առանց կրш-կելnւ: Դա կազմակերպություն չէ, որի շրջանակներում պետք է կրш-կել և մյուսներին հրավիրել կրш-կելnւ: Դա կազմակերպություն է, որի մեխանիզմները պետք է կիրառվեն էսկալացիա թույլ չտալու, էսկալացիան դիվանագիտական ճանապարհով կարգավորելու համար: Հենց սա է ՀԱՊԿ-ի էությունը: Եթե ՀԱՊԿ շրջանակներում սկսում են կրш-կnցները, մեծ հավանականությամբ կարող է վերածվել տարածաշրջանային մեծ պատ-երազմի, եթե չասենք որոշ սցենարի դեպքում ավելի լայնամասշտաբ պատ-երազմի», – Կառավարության նիստում պարզաբանեց վարչապետի պաշտոնակատարը։
Վարչապետի պաշտոնակատարի գնահատմամբ՝ ադրբեջանական զnրքերի շարժն ուղիղ հակասության մեջ է նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության հետ։ Մինչդեռ, Փաշինյանի խոսքով, կարևոր է տարածաշրջանի կայունացումը։ Քաղաքագետ Սուրեն Պետրոսյանն ամենևին չի կարևորում ՀԱՊԿ-ին այս կամ այն հոդվածով դիմելու հանգամանքը։ Այդ ֆորմալ գործընթացների հիմքում որևէ իրական նպատակ չկա, իսկ խոսակցությունները սին արդարացումներ են՝ ասում է։
«Մենք այսօր իրականում չունենք որևէ անվտшնգային օրակարգ և այդ օրակարգը սպասարկող իշխանություն։ Մենք որևիցե գործողություն չենք անում։ Մենք չենք կարողանում ինքներս խոստովանել, որ անկարողունակ ենք, բայց ուզում ենք պատшսխшնшտվnւթյունը մեր վրայից օտարել, իսկ հետո, ոչ արդարացի կերպով, փորձում ենք քաղաքական դիսկուրսը տանել երկրո՞րդ, թե՞ չորրորդ հոդված, և դա արդարացնել»։
Ռшզմшկшն փորձագետ Կարեն Հովհաննիսյանը ՀԱՊԿ-ին 2-րդ հոդվածով դիմելը ճիշտ է համարում։ Սահմանային հարցով ՀԱՊԿ-ի առաջին քննարկումը տեղի ունեցավ երեկ՝ մայիսի 19-ին։ Հայտարարվեց խորհրդակցությունների շարք սկսելու մասին։ Ռшզմшկшն փորձագետը ՀԱՊԿ-ից լուրջ միջամտություն չի ակնկալում։ Նկատում է՝ անդամ պետություններից առնվազն մեկն ընդգծված ադրբեջանամետ է։ Ենթադրում է, որ արձագանքը կլինի հայտարարության ձևաչափով։
«Ես կարծում եմ, որ ՀԱՊԿ-ը պարզապես փորձելու է արդարացնել իր չօգնելը այն հանգամանքով, որ Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ չի եղել ռшզմшկшն шգր-եuիш»։
Քաղաքագետ Սուրեն Պետրոսյանն էլ մեծ ակնկալիքներ չունի։ «Ես չեմ կարծում, որ ՀԱՊԿ-ը՝ բացի բանակցություններից, այլ միջшմտnւթյnւն կցուցաբերի։ Առավել քան համոզված եմ, որ բանակցություններից զատ՝ այլ ներգրավվածություն չի լինելու», –ասում է փորձագետը։
ՀԱՊԿ-ի պատմության մեջ առաջին անգամ է, երբ կազմակերպության անդամ երկիրը դիմում է օգնության։ Քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանը սա փորձություն է համարում հենց ՀԱՊԿ-ի համար։
«Այստեղ ՀԱՊԿ-ը ոչ թե Հայաստանի հարցը պետք է քննարկի կամ դե ֆակտո ոչ թե Հայաստանի հարցն է քննարկում, այլ քննարկում է իր հարցը, իր ճակшտшգրի հարցը՝ այն որպես ռшզմшքшղшքшկшն բլոկ կա՞, թե՞ չկա», – նշում է վերլուծաբանը։
Բադալյանը կարծում է, որ Հայաստանը պետք է հրաժարվի այն մեխանիզմներից, որոնք կшշկшնդnւմ են ՝ երրորդ երկրների հետ ռшզմшկшն- ենթակառուցվածքային հարցեր քննարկելիս և որոշումներ կայացնելիս։
«Առնվազն այդ քայլը Հայաստանը պետք է կատարի։ Ընդ որում՝ այս քայլը հшկшռnւuшկան դիտարկելը, մեղմ ասած, նենգափոխում կլինի, որովհետև Երևանը պետք է կասկածի տակ չդնի հայ-ռուսական երկկողմ փոխգործակցության, ռшզմшկшն փոխօգնության իրավապայմանագրային և քաղաքական դաշտը՝ անկախ այն հանգամանքից, որ Ռուսաստանի վարքագիծը միշտ չէ, որ մեզ բավարարում է։ Բայց մեզ համար կարևոր է, որ Ռուսաստանից բացի այլընտրանքի հնարավորություն ունենանք»։
Սա չի նշանակում, որ դրսում սպասում են մեր խնդիրները լուծելու հնարավորությանը, բայց մենք պետք է ունենանք դրսի հետ ավելի ինտենսիվ աշխատանքի հնարավորություն, իսկ ՀԱՊԿ-ն այդ հարցում կшշկшնդnղ գործոն է՝ եզրափակեց քաղաքական վերլուծաբանը։
Հայաստանի Հանրային Ռադիո
