ՄԱԿ-ում Հայաստանի մշտական ներկայացուցիչ Մհեր Մարգարյանի նամակը, որով փոխանցվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Հայաստանի ազգային հանձնաժողովի զեկույցը Լեռնային Ղարաբաղում վանդալիզմի և մշակութային ժառանգության ոչնչացման վերաբերյալ, շրջանառվել է որպես ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի փաստաթուղթ և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը։
Ստորև ներկայացնում ենք ՄԱԿ-ում Հայաստանի մշտական ներկայացուցչի նամակի տեքստը.
«Զեկույցը պարունակում է լավ փաստագրված փաստեր՝ Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ կանխամտածված ռազմական ագրեսիայից հետո հայկական եկեղեցիների, խաչքարերի (փորագրված խաչքարեր), սրբավայրերի և պատմամշակութային այլ հուշարձանների միտումնավոր ավերման, պղծման և արտաքին տեսքի կեղծման մասին։ 2020 թվականի սեպտեմբեր-նոյեմբեր: Վանդալիզմն ու Արցախի հազարամյա հայկական կրոնական և մշակութային ժառանգության յուրացումը հանդիսանում է բնիկ հայ բնակչության նկատմամբ ատելություն հրահրելու և բռնություն տարածելու և իրենց նախնիների հայրենիքում ապրելու նրանց իրավունքը մերժելու պետական քաղաքականության մի մասը։
Ադրբեջանի մերժումը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի փաստահավաք առաքելությանը մուտք գործելու թույլտվություն տալով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտի, ակնհայտորեն վկայում է տարածաշրջանում Հայաստանի քաղաքակրթական ներկայության բոլոր ապացույցները ոչնչացնելու մոտալուտ սպառնալիքի մասին, ինչպես եղավ Նախիջևանում հայկական մշակութային ժառանգության ամբողջական ոչնչացման դեպքում։ հիմնականում Ստարայա Ջուգայի հնագույն գերեզմանոցը, որտեղ 1997-2006 թվականներին հազարավոր խաչքարեր ջնջվել են երկրի երեսից:Այդ մտադրության վերջին դրսեւորումներից է Ադրբեջանի մշակույթի նախարարի հայտարարությունը, որով հայտարարվում է, այսպես կոչված, աշխատանքային խումբ ստեղծելու՝ հայկական կրոնական ու մշակութային ժառանգության դեմքը փոխելու և յուրացնելու նպատակով։Ադրբեջանի գործողությունները հանդիսանում են 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Միջազգային դատարանի կողմից հրատապ կարգով ընդունված ժամանակավոր միջոցների օրինական պարտավորեցնող կարգի ակնհայտ խախտում, որը պարտավորեցնում է Ադրբեջանին «ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ վանդալիզմի գործողությունները կանխելու և պատժելու համար։ և հայ մշակութային ժառանգության վրա ազդող պղծում, ներառյալ, բայց չսահմանափակվելով եկեղեցիներով և այլ պաշտամունքային վայրերով, հուշարձաններով, տեսարժան վայրերով, գերեզմանատներով և արտեֆակտներով»:
Հայկական կրոնական և մշակութային հուշարձանների անվտանգությունն ապահովելու և վանդալիզմի հետագա գործողությունները կանխելու համար գնալով հրատապ է դառնում միջազգային հանրության կողմից կոշտ արձագանքի անհրաժեշտությունը պատմության և մշակույթի դեմ այս պետության պատերազմին: Մասնավորապես, Հայաստանը վերահաստատում է ՄԱԿ-ի և նրա գործակալությունների, մասնավորապես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի անխոչընդոտ մուտքը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտի ապահովելու անհրաժեշտությունը։Այս կապակցությամբ ես կցանկանայի անդրադառնալ 2021 թվականի մարտի 10-ին Եվրախորհրդարանի կողմից ընդունված վերջին բանաձեւին, որը դատապարտում է Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային ժառանգության ոչնչացումը և կոչ է անում անհապաղ պաշտպանել այն (միևնույն ժամանակ նշելով, որ պատմական ռեվիզիոնիզմը և վնասը մշակութային կամ կրոնական ժառանգությունը, ինչպես նաև դրա ոչնչացումը հակասում են Արդարադատության միջազգային դատարանի 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ի որոշմանը, ինչպես նաև կոչ են անում անհապաղ ուղարկել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի անկախ փորձագետների առաքելություն՝ ընդգծելով, որ Ադրբեջանը պետք է տրամադրի անխոչընդոտ մուտք դեպի բոլոր մշակութային վայրեր»։
