Ստ որև երկայացնում ենք «Արմենպրես»-ի հարցազրույցը Մեխակ Արզումանյանի հետ.
Պարոն Արզումանյան, Դուք անձամբ անցել եք փր կարարի մասնագիտական ուղու գրեթե բոլոր փուլերով և Ձեզ համար տեսանելի է եղել արցախցի փր կարարի անցած ուղին: Այդ համատեքստում կայացման ինչպիսի՞ ճանապարհ է անցել Արցախի փրկարար ծառայությունը՝ մինչև պատերազմն ընկած ժամանակահատվածում: Ինչպիսի չափորոշիչներով էին առաջնորդվում փր կարար ծառայողի ընտրության հարցում մինչ պատերազմը: Հետպատերազմյան ժամանակահատվածում այդ չափորոշիչները փոփոխություն կրելո՞ւ են:
-Նախ, շնորհակալ եմ հարցազրույցի համար. Արցախի Հանրապետության ՆԳՆ արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայության տնօրենի պաշտոնում սա իմ առաջին հարցազրույցն է: Փրկարարի համար պատերազմը դեռ չի ավարտվել:
Մենք աշխատում ենք այն նույն ու ժեղ ացված ռեժ իմով, ինչպես նախորդ տարվա սեպտեմբերի 27-ից: Նախապատերազմական շրջանում Արցախի փր կարարն արտակարգ իրավիճակում, բնածին, տեխնածին ու տարերային աղե տներին դիմա կայելու, ինչպես նաև քաղպաշտպանության պլա նային պարապմունքներն իրականացնում էր փորձուսուցման տարբերակով միայն: Պատերազմի պարագայում իրողությունն այլ էր: Ներքին գործերի նախարար Կարեն Սարգսյանի (ծառայության նախկին ղեկավար) շնորհիվ՝ համակարգված ու չափազանց մեծ պատասխանատվությամբ փրկարար ծառայությունը կատարեց իր առջև դրված բոլոր խնդ իրները. թիրա խավ որված բնակելի շինություններից բնակչության ժամանակին տար հանում, հրթի ռակո ծված բնակավայրերը չպա յթած զե նք-զինшմթերքից ու հավանական սպա ռնшլիքից՝ մաքրում, բնակավայրերի հրդե հաշիջում, ապաստարաններում պատսպարվածներին ան հրшժեշտ սննդի ու դեղ որայքի մատակարարում: Թիկ ունքային աշխատանքից բացի՝ պատերազմի ամենաթ եժ օրերին մեր ստ որաբաժ անումները նաև ռազ մադաշտից վիր ավորների ու զո հված զի նծառայողների մա րմիններն էին տար հանում: Այդպես մինչև այսօր:
Ինչպիսի փորձություն էր Արցախի փրկարար ծառայության ու փրկարարների համար պատերազմը, և ինչի՞ շնորհիվ Արցախի փրկարարներին հաջողվեց ու հաջողվում է կազմ ու պատրաստ դիմա գրավել այդ փոր ձությանը:
-Ցանկացած աշխատանքում ինձ համար կարևոր է պատասխանատվությունը: Բարեբախտաբար, արտակարգ իրավիճակների ծառայողների գերակշիռ մեծամասնությունը սիրում են իրենց աշխատանքը, ինչը լավագույնս ապացուցել են ռա զմա գործողությունների օրերին: Դա այն ժամանակահատվածն է, երբ մենք գիշերը ցերեկից իսկապես, չէինք տարբերում: Աշխատում էինք առանց նախապայմանի, անձնվիրաբար, հաճախ վտա նգելով սեփական կյանքը: Նույն տրամաբանությամբ, այսօր էլ ծառայության անցած նոր աշխատողների հետ հավելյալ պարապմունքներ ենք անցկացնում: Արցախյան առաջին պատերազմից թերևս փորձը կար, այդուհանդերձ, փրկ արար ծառայողների շարքերն այս ընթացքում համալրվել էին երիտասարդ կադրերով:
Նախորդ պատերազմից ունեցած փորձն էր օգնո՞ւմ փրկարարական աշխատանքներն օպերատիվ ու արհեստավարժ կազմակերպելուն, թե որոշ դեպքերում, ստի պված եք եղել աննախադեպ իրավիճակների բա խվել:
-Կարելի է նաև այդպես մեկնաբանել, բայց խորհրդային տարիներից հետո բավականաչափ փոխվել է քաղաքացիական պաշտպանության ծրագիրը: Այդ փոփոխությունն առաջին հերթին մեր հոգեբանության մեջ է կատարվել: Այս պատերազմում երիտասարդ փրկարարներն անգամ փորձառուներից չեն տարբերվել, և ես հպարտ եմ դրա համար, որ յուրաքանչյուր փրկ արարի մեջ հայրենիքի ու առհասարակ, անհատի հանդեպ սրտացա վության գենն է խոսում:
Ինչպիսի՞ հոգեբանական խն դիրներ առաջադրեց պատերազմը Արցախի փր կարարներին և ինչպե՞ս է հաջողվում դրանք հաղթահարել: Ինչպե՞ս կբնորոշեիք արցախցի փրկարարի ծառայության ու բարոյահոգեբանական նկարագրի առանձնահատկությունները՝ ի տարբերություն այլ երկրների գործընկերների: Որոնողափրկարարական աշխատանքներում ընդգրկված անձակազմը սովորաբար հոգեբանական ռեաբիլիտացիայի անհ րաժեշտություն է ունենում: Նման անհրա ժեշտություն ու ծրագրեր կա՞ն:
-Ռազ մագործողությունների հենց առաջին օրից, երբ սկսեցինք կազմակերպել մեր անելիքները, հասկացանք, որ այս պատերազմը մյուսներից տարբերվում է թե կիրառվող զինա տեսակներով, թե մասշտաբով: Խու ճապ հնարավոր է առաջանար, եթե չունենայինք մեր անելիքների ծրագիրը: Երբ անընդհատ ռմ բակ ոծվում էին մեր բնակավայրերն ու մայրաքաղաք Ստեփանակերտը, ես նկատում էի, թե ինչպես են փրկարարները թաց աչքերով, բայց, միաժամանակ սառ նասրտությամբ աշխատում, որ փլատակներից հանեն մարդկանց: Սա հոգեբանական, մարդասիրական, սրտաց ավության լուրջ հարց է, երբ մարդ հայտնվում է հանկա րծակի իրավիճակում՝ գիտակցելով, որ իրենից է կախ ված մերձավորի, հայրենակցի կյանքը: Ուզում եմ ասել, որ դժ վար, շատ դժ վար դեպքերի ենք ականատես եղել ու հաղթահարել: Մեզ համար պատերազմը չի ավարտվել, քանի դեռ ունենք ան հետ կո րած կամ գերե վարված զին ծառայողներ, զո հված զինծառայողների աճ յուններ, որոնց պետք է տարհանենք Արցախի վերահ սկողությունից դուրս գտնվող վայրերից:
Պատերազմի ընթացքում ան հետ կոր ածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ընթացքում ինչպիսի՞ խնդ իրներ ու դժվ արություններ են առաջանում և ինչպե՞ս է հաջողվում լուծել:
-Դժվա րություններ, իհարկե, կային: Իսկական հերոսություն էր ռшզմ ադաշտից վիր ավոր կամ զո հված զին ծառայողների տար հանումը: Երբ գիտակցում ես, որ մարդասիրական աջակցություն ցուցաբերելու ընթացքում անօդաչու թռչող սարքերով հնարավոր է նաև դու թիր ախավորվես: Իրենց ծառայողական պարտականությունը կատարելիս՝ այդպիսի դեպքերի ևս, ականատես են եղել փրկարարները: Հիմնական դժվ արությունը, սակայն, զին ադադարից հետո էր: Կրկնակի բարդ աշխատանք է՝ որոնել հայ զի նծառայողների աճյուններ կամ գտնել նրանց մասունքները: Փրկարարը կոչ մանը հավատարիմ՝շարունակում է կատարել այն, ինչը բխ ում է ներքին գործերի նախարարության կանոնադրությունից, նախարարի և արտակարգ իրավիճակների ծառայության տնօրենի հրա մաններից:
Ինչպիսի՞ ընթացք ունի Հայաստանի և Ռուսաստանի գործընկերների հետ համագործակցությունը: Որո՞նք եք համարում ձեռք բերումներն այդ առումով և ինչպիսի հեռանկարներ եք տեսնում՝հատկապես հաշվի առնելով, որ պատերազմի ընթացքում արցախցի փր կարարները հսկա յական փորձ են կուտակել: Արդյոք հետաքրքրություն նկատվում է գործընկերների կողմից փորձի փոխանակման առումով:
-ՀՀ մեր գործընկերների հետ փորձի փոխանակում եղել է և կա: Գործընկերային հարաբերությունները նոր մակարդակ տեղափոխվեցին պատերազմի օրերին, երբ թիկու նքային աշխատանքներում մեզ օգնության ձեռք մեկնեց ՀՀ ԱԻ նախարարությունը: Այսօր էլ մենք շարունակում ենք մեր համագործակցությունը՝ երկուստեք առաջարկելով նոր ծրագրեր ու գաղափարներ: Զինա դադարից հետո փոխգործակցության շրջանակներն ընդլայնվեցին: Արցախում խաղաղապահ առաքելությամբ գտնվող՝ ՌԴ ԱԻ նախարարության անձնակազմի հետ ձեռք ենք բերել պայմանավորվածություն և ամենօրյա ռե ժիմով շարունակում ենք միասին Արցախի տարածքը մաքրել՝ չպա յթած և վտ անգ ներկայացնող ռազ մամթերքից: Բացի այդ, ՌԴ ԱԻ նախարարությունը հումանիտար աջակցության շրջանակներում մեր ծառայությանը նվիրաբերել է հր շեջ-մեքենաներ և փր կարարական տարատեսակ միջոցներ: Ինչպիսի կոր ուստներ ունեցավ Արցախի փրկարար ծառայությունը պատերազմի ընթացքում և ինչի կարիք ունի այժմ կառույցը: -Հոկտեմբերի 2-ին, «Սմերչ» կայանքից հր թիռակ ոծվեց նաև ԱԻ պետական ծառայությունը: Մենք ունեցանք 10 վիր ավոր, որից մեկը՝ մեր լավագույն փրկ արարներից՝ Հովիկ Աղաջանյանն էր: Ցա վոք, նրա կյանքը փր կել չհաջողվեց: Այնուհետև ևս 3 փր կարար՝ Հարություն Աթաջանյանը, Արայիկ Հակոբյանը և Դավիթ Դոլուխանյանը զո հվեցին: Ընդհանուր առմամբ՝ մեր կառույցը 4 զ ոհ ու 24 վիր ավոր տվեց պատերազմում: Ստեփանակերտում և շրջանային բաժիններում ևս զգալի կոր ւստներ է կրել նաև ծառայության նյութատեխնիկական բազան: Պարկը՝ անհատ բարերարների և ՌԴ ԱԻՆ-ի կողմից, արդեն համալրվել է նոր միջոցներով: Այդ մասով խնդ իրներ բարեբախտաբար չունենք:
Հետպատերազմյան իրավիճակը ինչպիսի նոր հրամ այականներ և մար տահր ավերներ է առաջադրել փ րկարար ծառայողին ու կառույցին: Այդ խն դիրների լուծման ինչպիսի՞ տեսլական ունեք:
-Մեր օրակարգում այժմ հիմնական պլանային ծառայությունն իրականացնելուց բացի, որակյալ ու պրոֆեսիոնալ կադրերի վերապատրաստման հարցն է: Այդ ուղղությամբ կոնկրետ ու գործնական քայլեր ենք կատարում, որպեսզի կառույցը և մեր շարքերը համալրած նոր ծառայողները, նույնպես, ցանկացած արտակարգ իրավիճակում՝ իրենց դրսևորեն արժանապատվորեն՝ ինչպես փրկարարական աշխատանքում, այնպես էլ՝ մեզ պարտադրված արցախյան վերջին պատերազմի հետևանքները հաղթահարելու գործում:
dailynews
