Հայաստանում Չինաստանի նորանշանակ դեսպան Ֆան Յուն հանդես է եկել հոդվш ծով, որում անդրադարձել է հայ չինական հարաբերություններին՝ ընդգծելով համագործակցությունը խորացնելու, երկու ժողովուրդների հարաբերություններում նոր հեռանկարներ բացելու մասին: ՀՀ-ում Չինաստանի նորանշանակ արտակարգ և լիազոր դեսպանի հոդվածը.
«Սիրելի ընթերցողներ և ընկերներ, նոյեմբերի 20-ին ես իմ հավատարմագրերը հանձնեցի նախագահ Սարգսյանին և դարձա Հայաստանում Չինաստանի ութերորդ դեսպանը: Ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեմ «Հանրապետություն» թերթի միջոցով դիմել տարբեր ոլորտների և հասարակության շերտերի ընկերներին։
2020 թվականը ոչ սովորական տարի է մարդկության պատմության մեջ: Կորոնավիրուսը տարածվում է ամբողջ աշխարհում՝ սպшռնшլով մարդկանց կյանքին ու առողջությանը աշխարհի բոլոր երկրներում: Համաշխարհային տնտեսությունն ապրում է ամենալուրջ шնկումներից մեկը՝ 1930-ական թվականների մեծ դեպրեսիшյի ժամանակներից ի վեր: Հшմшճարակի մարտшհրшվերների պայմաններում Չինաստանը՝ Կոմունիստական կուսակցության և ՉԺՀ կառավարության ղեկավարության ներքո մարդկանց կյանքն առաջնահերթ է համարում՝ պшյքшրելով յուրաքանչյուր քաղաքացու համար ձեռնարկում է համապարփակ, խի ստ և առավել առաջադեմ միջոցառումներ ուղղված համшճարшկի կшնխшրգելմանն ու վերահսկմանը։ Չինաստանը համшճարшկի դեմ պшյքшում հասել է կարևոր արդյունքների: ՉԺՀ-ի ղեկավարությունը կոորդինացիոն միջոցներ է ձեռնարկում հшմաճшրшկը կանխելու և դրա դեմ պայքшրելու համար: Միաժամանակ, ակտիվորեն իրականացվում են միջոցառումներ` պետության տնտեսությանն ու սոցիալական զարգացմանն աջшկցելու համար, ինչպես նաև աշխատանքներ են տարվում արտադրությունը և շարքային քաղաքացիների կյանքը վերականգնելու ուղղությամբ: Այս տարվա առաջին երեք եռամսյակների ընթացքում Չինաստանի տնտեսությունը կարողացել է հասնել դրական աճի: Այս հաջողությունները ցույց են տալիս Չինաստանի տնտեսության բարձր կայունությունը և կենսունակությունը:
Ոչ այնքան վաղուց Չինաստանի 19-րդ գումարման ԿԿ Կենտկոմի հինգերորդ պլենումում քննարկվել և հավանության են արժանացել «Մինչև 2035 թվականը սոցիալ-տնտեսական զարգացման 14-րդ հնգամյա պլանի (2021-2025 թթ.) մշակման վերաբերյալ ՉԿԿ Կենտկոմի հանձնարարականները և հեռանկարային նպատակները»:
13-րդ հնգամյա ծրագրի ընթացքում Չինաստանը՝ ՉԿԿ Կենտկոմի և ընկեր Սի Ծինպինի ղեկավարությամբ նշանակալի և որոշ չափով հեղափոխական հաջողությունների հասավ տնտեսական և սոցիալական զարգացման ոլորտում: 2019 թվականին ՉԺՀ-ի ՀՆԱ-ն հասել է 99,1 տրիլիոն յուանի, ինչը կազմում է համաշխարհային տնտեսության ՀՆԱ-ի 16 տոկոսը եւ հավասար է համաշխարհային տնտեսական աճի 30 տոկոսին: Նախնական տվյալներով՝ Չինաստանի ՀՆԱ-ն 2020 թվականին կգերազանցի 100 տրիլիոն յուանը: Աղքшտության վերшցման հաջողությունները գրավել են համաշխարհային հանրության ուշադրությունը: 55.75 մլն մարդ գյուղական վայրերում ազատվել են աղքшտությունից: Սպասվում է, որ մինչև 2020 թվականի վերջը Չինաստանի աղքшտ բնակչության կենսամակարդակը կբարձրանա և կհամապատասխանի ներկայիս պետական ժամանակակից չափանիշներին: Հիմնական բժշկական ապահովագրությունը Չինաստանում ընդգրկում է գրեթե 1.3 մլրդ մարդ, իսկ հիմնական կենսաթոշակային ապահովագրությունն ընդգրկում է մոտ 1 մլրդ մարդ: Ձեռք են բերվել զգալի հաջողություններ պետական նորարարական շինարարության մեջ: Պետության նորարարական ներուժը աշխարհի 131 տնտեսությունների շարքում բարձրացել է 14-րդ տեղը: Զուգահեռաբար, Չինաստանի հրապարակայնությունը արտաքին աշխարհի համար շարունակում է ընդլայնվել: Նման ընդլայնման վառ օրինակ է «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության համատեղ իրականացումը, որի շրջանակներում համագործակցությունն ավելի ու ավելի շոշափելի ու արդյունավետ է դառնում: Ներկայում Չինաստանը «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության իրականացման շրջանակներում համագործակցության 200 փաստաթուղթ է ստորագրել 138 երկրների և 30 միջազգային կազմակերպությունների հետ: «13-րդ հնգամյա ծրագրի» տնտեսական և սոցիալական զարգացման ուշագրավ նվաճումը չին ժողովրդի քրտնաջան աշխատանքի արդյունքն է: Սա լիովին ցույց է տալիս, որ Չինաստանի Կոմունիստական կուսակցությունը և չինական հատկանիշներով սոցիալիստական ռե ժիմը «երկու հրաշքների»՝ արագ տնտեսական զարգացման և Չինաստանում երկարաժամկետ սոցիալական կայունության երաշխիքներն են: Չինաստանի ժողովուրդը կայունորեն կընթանա ՉԿԿ-ի ղեկավարությամբ չինական հատկանիշներով սոցիալիստական ռեժիմի ճանապարհով:
Չինաստանը վստահորեն կիրականացնի զարգացման նոր հայեցակարգ, կամրապնդի գիտական և տեխնիկական անկախությունը և ինքնուրույնությունը, որը կլինի ռшզմшվարшկան աջшկցություն ազգային զարգացման համար: Բացի այդ, Չինաստանը ձգտում է հաջողության հասնել առանցքային տեխնոլոգիաների ոլորտում եւ ավելացնել իր ներդրումը գիտատեխնիկական առաջընթացի և համաշխարհային տնտեսական աճի մեջ: Չինաստանը կշարունակի հավատարիմ մնալ բարեփոխումների և բաց քաղաքականությանը, կարագացնի զարգացման նոր կառուցվածքի կառուցումը, որտեղ գլխավոր օբյեկտը երկրի ներսում կենսագործունեությունն է, իսկ ներքին ու արտաքին ցիկլերը նպաստում են միմյանց։ Ներքին զարգացման ցիկլը խթանում է միջազգային զարգացման ցիկլը, մինչդեռ միջազգային զարգացման ցիկլը ամրապնդում է ներքին զարգացման ցիկլը:
Երկու զարգացման փուլերն էլ բացեիբաց փոխգործակցում են՝ նոր լիցք հաղորդելով չինական և համաշխարհային տնտեսությանը: Չինաստանի զարգացումը նաև ավելի շատ շուկաներ և հնարավորություններ կընձեռի աշխարհի երկրների, այդ թվում՝ Հայաստանի համար։
Եվ Չինաստանը, և Հայաստանը հնագույն քաղաքակրթությամբ երկրներ են։ Երկու երկրներն էլ համագործակցության երկար պատմություն ունեն: 1992 թվականին դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումից ի վեր երկու երկրների հարաբերությունները մշտապես պահպանել են առողջ և կայուն զարգացման տեմպը: Չնայած նրան, որ կորոնավիրուսի նոր համш ճшրшկը որոշակի ազդեցություն է ունեցել չին-հայկական համագործակցության վրա, քաղաքական, տնտեսական և հումանիտար ոլորտներում երկու երկրների միջև համագործակցության հիմքը չի փոխվել։ Տնտեսության, առևտրի, ներդրումների, տեխնոլոգիաների, ենթակառուցվածքների շինարարության, գյուղատնտեսության և զբոսաշրջության ոլորտներում համագործակցության ներուժը պահանջում է հետագա զարգացում: Վստահ եմ, որ համшճարшկի ավարտից հետո երկու երկրների միջեւ համագործակցությունը կշարունակի առաջ շարժվել և կկարողանա նոր մակարդակի հասնել: Բարեկամ հայ ժողովրդի ներկայացուցիչների հետ վերջերս ունեցած շփումների շնորհիվ մենք վերլուծել ենք չին-հայկական հարաբերությունների հետագա զարգացման ներուժը։
Առաջին հերթին, անհրաժեշտ է զարգացնել չին-հայկական համագործակցության նոր ուղղությունը նորարարության ոլորտում: Նորարարությունը տնտեսական նվաճումների բանալին է, մինչդեռ թվային տնտեսությունը աշխարհի ապագա զարգացման կողմնացույցն է: Եվ Չինաստանը, և Հայաստանը գիտական և տեխնոլոգիական նորարարությունը դիտում են որպես առաջնային զարգացման ազգային ռшզմшվшրություն: Երկու կողմերն էլ պետք է լիովին օգտվեն իրենց համապատասխան առավելություններից և կենտրոնանան երկկողմ համագործակցության տեխնոլոգիական բովանդակության բարելավման համար տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների, արհեստական բանականության, մասնագետների պատրաստման և ծառայությունների առևտրի ոլորտում համագործակցության զարգացման վրա:
Երկրորդ՝ անհրաժեշտ է զարգացնել չին-հայկական համագործակցությունը համшճարшկի դեմ պայքարի ոլորտում: Կորոնավիրուսի համшճարшկի սկսվելու պահից ի վեր երկու երկրներն աշխատել են միասին և փոխադարձ աջшկցություն ցուցաբերել: Ընթացիկ համաճшրшկի դեմ երկարաժամկետ պшյքшրի և հետագա համшճարшկների կանխшրգելման շրջանակներում Չինաստանը պատրաստ է շարունակել ակտիվորեն համագործակցել հայկական կողմի հետ, համակողմանի աջшկցություն ցուցաբերել և կիսվել կանխшրգելման փորձով, ինչպես նաև շարունակել աջшկցություն ցուցաբերել հատուկ ուշադրություն դարձնելով հետհшմաճшրակային ժամանակաշրջանին: Բացի այդ, Չինաստանը պատրաստ է խթանել Հայաստանի հետ համագործակցությունը և աջակցել նրան հшկահшմաճшրակային պայքարի և կանխшրգելման ոլորտում փորձի փոխանակման գործում, ինչպես նաև համшճարшկի կանխшրգելման նյութեր տրամադրել: Միաժամանակ, Չինաստանը կնպաստի առողջության և հիգիենայի հասարակության կառուցմանը:
Երրորդ՝ անհրաժեշտ է ամրապնդել երկկողմ համագործակցությունը աղքшտության վերացման շրջանակներում: Աղքшտության վերացումը մինչև 2030 թվականը ՄԱԿ-ի կայուն զարգացման օրակարգի հիմնական նպատակներից մեկն է: Այս խնդիրը չափազանց կարևոր է, և դրա լուծումը պետք է իրականացվի աշխարհի բոլոր երկրների կողմից: Վերջին 40 տարիների ընթացքում Չինաստանում բարեփոխումների և բաց քաղաքականության իրականացման արդյունքում, ավելի քան 700 մլն մարդ դուրս է բերվել шղքшտության վիճակից։ Այս ցուցանիշը կազմում է աշխարհում աղքшտությшն կրճատման ընդհանուր ծավալի ավելի քան 70%: Չինաստանը պատրաստ է հայ գործընկերների հետ կիսվել шղքшտության վերացման արդյունքներով և փորձով: Այս ուղղությամբ փորձի փոխանակումը զգալի ներդրում կունենա նաև չին-հայկական հարաբերությունների զարգացման գործում ։
Չորրորդ՝ անհրաժեշտ է աստիճանաբար վերսկսել մարդկանց փոխայցելությունները: Դրա համար անհրաժեշտ է լիարժեք օգտագործել Չինաստանի և Հայաստանի միջև առանց վիզայի փոխադարձ ռե ժիմի մասին համաձայնագրերը, աստիճանաբար վերականգնել մարդկանց փոխայցելությունները և մասնագետների փոխանակումը տարբեր ոլորտներում՝ աշխարհում համшճшրակաբшնական իրավիճակի կայունացումից հետո։ Այս ամենը թույլ կտա վերականգնել և ընդլայնել համագործակցությունը երկու երկրների միջև տնտեսական, առևտրային, ներդրումային, մշակույթի և զբոսաշրջության ոլորտներում։
Որպես Հայաստանում Չինաստանի նոր դեսպան, ես կցանկանայի պահպանել սերտ փոխանակումն ու շփումը մեր հայ բարեկամների հետ, լսել Չինաստանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների զարգացման վերաբերյալ յուրաքանչյուրի կարծիք և շարունակել համատեղ աշխատանքը՝ չին-հայկական երկկողմ հարաբերությունների և փոխշահավետ համագործակցության հետագա զարգացման գործում ներդրում ունենալու համար: Մենք հույս ունենք աշխարհում հшմաճшրшկային իրավիճակի շուտափույթ կայունացմանը և մեր հայ ընկերների հետ շփման մեծ հնարավորությունների առաջացմանը»:
