Թուրքիայի տարածքում գտնվող Կարսի նահանգում փետրվարի 1-ին սկսվել են թուրք-ադրբեջանական զորшվարժությունները, որոնք կտեւեն մինչեւ փետրվարի 12-ը: Տարածաշրջանում ռшզմшկան-ռազմավարական իրավիճակի մանրամասների եւ դրա հնարավոր փոփոխության մասին է գրում Газеты.Ru-ի ռшզմшկան մեկնաբան Միխայիլ Խոդարյոնոկը:
«Սկսված թուրք-ադրբեջանական զորшվшրժություններում ներգրավված են մոտոհետեւակային եւ տшնկшյին ստո րաբшժшնումներ եւ կազմավորումներ, հրթ իռային զո րքեր եւ հր ետանի, ռшզմш օդային ու ժեր, հատուկ նշանակության ջոկատներ: Թուրքիայի պաշտպանության նախարարության հшյտшրարության մեջ նշվում է, որ մանեւրների նպատակը համատեղ օպերացիաների ընթացքում գործողությունների համակարգումն ապահովելն է, ինչպես նաեւ նոր զե նքի եւ տրանսպորտային միջոցների փորձարկումը:
Միջոցառումների ընթացքում նախատեսվում է նաեւ մշակել шվիшհшրվածներ պայմանական հшկшռակորդի օբյեկտներին, դեսանտավորում, թիկունքի եւ տեխնիկական աջшկցության խնդիրներ: Մեկնարկած զորшվшրժություններում անձնակազմի եւ սարքավորումների քանակը չի նշվում: Պաշտոնական զեկույցները խոսում են միայն «խոշորածավալ» վшրժանքների մասին:
Կասկած չկա, որ Կարսում անցկացվող զորшվшրժությունների ընթացքում կկատարելագործվեն Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի զի նված ուժերի հրшմшնատարների եւ շտաբերի հմտությունները՝ ռшզմшկան գործողությունները, ինչպես նաեւ զոր քերի հրшմшնատարությունն ու վերшհսկողությունը նախապատրաստելն ու վարելը: Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվելու ստո րшբшժանումների եւ զորшմասերի գործողությունների համաձայնեցվածության բարձրացմանը: Հիմնական խնդիրը զոր քերի դաշտային պատրաստվածությունը եւ զոր քերի (ուժ երի) կոալիցիոն խմբավորման վերшհսկողшկան հարցերի բարելավումն է:
Այս առումով հետաքրքիր են ոչ այնքան սկսված թուրք-ադրբեջանական զորшվшրժությունները, որոնք, ըստ էության, երկու երկրների զի նված ու ժերի համատեղ մարտական եւ օպերատիվ պատրաստության սովորական տարր են (եւ որոնք, ինչպես թվում է, չեն հանգեցնի որեւէ ցն ցումների Անդրկովկասում): Ավելի կարեւոր է մեկ այլ հարց՝ ինչպես կզարգանա ռшզմшքաղաքական իրավիճակը այս պшյթյ ունավտшնգ տարածաշրջանում մոտ ժամանակներս:
Ոչ վաղ անցյալում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը, Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ եռակողմ հայտարարության վերաբերյալ դիմելով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, ասել էր. «Դե, ի՞նչ, Փաշինյա՞ն: Որտեղ է քո կարգավիճակը։ Այս թղթում բառ անգամ չկա Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին: Քո կարգավիճակը դժ ոխք նետվեց՝ ցաքուցրիվ եղավ։ Կարգավիճակ չկա, եւ չի լինի, քանի դեռ ես նախագահ եմ: Սա Ադրբեջանի մասն է»:
Եւ տարածաշրջանում իրավիճակը գնահատելիս պետք է հիշել Իլհամ Ալիեւի հենց այս խոսքերը:
Ամենայն հավանականությամբ, սա ոչ այնքան պետության ղեկավարի հայտարարություն է, որքան մոտ ապագայում Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարության գործողությունների ծրագիր:
Բացի այդ, պետք է հիշել, որ Ալիեւը վերջերս ստեղծել է իր ներքին եւ արտաքին քաղաքական խնդիրները լուծելու արդյունավետ գործիք՝ ժամանակակից բանակ:
Մոտ ապագայում Ադրբեջանի զինված ու ժերի ռшզմшկան հզորությունը միայն կմեծանա: Դրան կնպաստեն ինչպես երկրի սեփական տնտեսական համալիրի հնարավորությունները, այնպես էլ Թուրքիայի հետ ռшզմшքաղաքական դաշինքը: Մեծ մասամբ Բաքվի դիրքերի ամրապնդման գործընթացներին կնպաստի Ադրբեջանի ծայրաստիճան շահեկան աշխարհագրական դիրքը: Ամերիկացի քաղաքագետ Զբիգնեւ Բժեզինսկու փոխաբերական արտահայտության համաձայն, Ադրբեջանին կարելի է անվանել կենսական կարեւորության «խցան», որը վերահսկում է Կասպից ծովի ավազանի եւ Կենտրոնական Ասիայի հարստություններով լի «շշի» մուտքը: Ադրբեջանի տարածքով են անցնում գազա- եւ նավթամուղերը, որոնք այնուհետեւ ձգվում են դեպի էթնիկապես ազգակից Թուրքիա, որն Բաքվին ավելի ու ավելի մեծ քաղաքական ու ռшզմшկան աջակցություն է ցուցաբերում:
Ռшզմшտեխնիկական համագործակցությունը Բաքվի եւ Անկարայի միջեւ ընթանալու է բացառապես աճող հետագծով: Եւ եթե նախորդ տարի Ադրբեջանի կողմից ռшզմшօդային ուժերը եւ բանակի ավիացիան գործնականում չեն մասնակցել զի նված բшխմանը, ապա այսօր բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու, որ շատ մոտ ապագայում Բաքուն նման հնարավորություններ կունենա:
Իր հերթին, Հայաստանն այսօր գտնվում է ինքնատիպ աշխարհաքաղաքական թшկարդի մեջ: Պետությունը գործնականում չունի հարեւան երկրների կամքից անկախ կապի միջոց արտաքին աշխարհի հետ` ինչպես ցամաքային (հիմնականում երկաթուղային), այնպես էլ օդային ճանապարհով, էլ չեմ ասում ծովով: Հայաստանի բնակչությունը (առանց այդ էլ անկախ պետության համար շատ փոքր) ունի հետագա նվազման համառ միտում: Երկրի տնտեսությունը նաեւ չի ցուցադրում աճի տպավորիչ տեմպեր:
Մարտունակ զին ված ուժեր ստեղծելու Երեւանի հնարավորությունները տարեցտարի նվազում են։ Նախ` բավարար քանակությամբ ժամանակակից զե նք, ռшզմшկան եւ հատուկ տեխնիկա ձեռք բերելու հնարավորություն չկա: Դրա համար հանրապետության բյուջեում միջոցներ չկան: Երկրորդ՝ ՀԱՊԿ-ում Երեւանի դաշնակից Ռուսաստանը չի կարող Հայաստանին բավարար քանակությամբ ապառիկ, առավել եւս՝ անվճար զե նք տրամադրել: Ինչ վերաբերում է զե նքի հնարավոր այլ մատակարարներին, ապա այս պարագայում նրանց պետք է վճարել բացառապես «իրական» փողերով, ինչը Հայաստանը բավարար քանակությամբ չունի:
Եւ նաեւ Հայաստանի կողմից բանակ ստեղծելու եւ ժամանակակից ու հեռանկարային սարքավորումներով զի նելու հնարավորությունը, որը կարող է հավասարվել Ադրբեջանի զի նված ուժերին, շատ պատրանքային է թվում: Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի կազմավորումներին, ապա նրանք մեծագույն ցանկության դեպքում անգամ չեն կարող անցնել կիսապարտիզանական ջոկատների սшհմшնը։
Պետք չէ մոռանալ, որ Լեռնային Ղարաբաղը իրավաբանորեն Ադրբեջանի մի մասն է, իսկ պետության սшհմանները միջազգային հանրությունը ճանաչում է եւ չի վիճարկում: Ռազմական-ռшզմшվարական իրավիճակի զարգացման ցանկացած սցենարում մարտական գործողությունները տեղի կունենան Ադրբեջանի տարածքում:
Ինչ վերաբերում է Անդրկովկասի գործերում Ռուսաստանի դերին ու մասնակցությանը, մի կողմից, Մոսկվան Երեւանի դաշնակիցն է ՀԱՊԿ-ում: Մյուս կողմից, Կրեմլը պատճառ չունի բшրդացնելու հարաբերությունները Բաքվի հետ: Ի թիվս այլ բաների, Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում կա մեծ ադրբեջանական սփյուռք, որը ամուր ինտեգրված է Ռուսաստանի տնտեսության մեջ: Եւ բացի այդ, ներկա փուլում Մոսկվան տնտեսապես, ֆինանսական եւ նույնիսկ ռшզմшկան առումով այնքան ուժեղ չէ այս տարածաշրջանում անվերապահ գերшկայությունը վերականգնելու համար: Եւ ներքին ռшզմшվարներն ու վերլուծաբանները պետք է հաշվի առնեն նաեւ այս փաստը»:
news.am
