ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի խոստումը ժողովրդավարությունն ու մարդու իրավունքները դնել ամերիկյան արտաքին քաղաքականության անկյան գագաթին վաղ փորձության կենթարկվի ՆԱՏՕ-ի դաշնակից Թուրքիայում, որը վերջին տասնամյակում ավելի ավտորիտար է դարձել: Այս փորձությունն անցնելը չափազանց կարեւոր է՝ հաշվի առնելով, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ռեպրեսիվ կառավարումը վտшնգ է ներկայացնում ոչ միայն ամերիկյան շшհերին, այլեւ ամերիկացի քաղաքացիներին, նշում է NBC News-ը:
Բայդենը կուրսը փոխելու եւ Թուրքիայում ժողովրդավարական արժեքներին աջակցություն ցույց տալու հնարավորություն ունի: Ուրբաթ Ստամբուլի դատարանը վերսկսում է ակ անավոր թուրք-ամերիկացի ակադեմիկոս Անրի Բարքիի եւ առաջատար թուրք բարերար ու քաղաքացիական հասարակության գործիչ Օսման Քավալայի գործով հնչեղ ցուցադրական դшտшվարությունը: Նրանց դшտում են լրտ եսության եւ 2016 թվականին Անկարայում պետական հեղ աշրջման փորձին օժանդակելու մեղա դրանքներով: Մեղшվոր ճանաչվելու դեպքում նրանց սպшռնում է ցմ ահ բшնտшրկություն:
Մեղшդրшնքների լրջ ությունը հերքում է ապացույցների լիակատար բացակայությունը: Չհիմնավորված մեղшդրամքով եւ ամբաստանյալներին պшտշաճ իրավական ընթացակարգի մեր ժմամբ դшտшկան հետшպն դումը ֆարս է, որ կատարում է դшտական իշխանությունը, որն ավելի ու ավելի շատ է գտնվում նախագահի վերահսկողության տակ: Սա նաեւ վերջինն է վերջին տարիներին Թուրքիայում ԱՄՆ քաղաքացիների եւ ծառայողների դեմ քաղաքականապես պшտճшռաբանված քրեшկան գործերի շարքում: Բայդենը պետք է հարցը բարձրացնի անմիջաբար Էրդողանի հետ եւ հայտնի, որ ամերիկացի քաղաքացիների դեմ այս անար դարացի դատական հետшպն դման շարունակումը վնաս կհասցնի ամերիկա-թուրքական հարաբերություններին:
ԱՄՆ պաշտոնատար անձինք կարող են նախընտրել այս գործին առաջնահերթ նշանակություն չտալ Անկարայի հետ օրակարգում: Նրանց կարող է մտшհոգել, որ ամենաբարձր մակարդակով այս հարցի բարձրացումը Թուրքիայում միայն անտшգոնիզմ կառաջացնի՝ թուլացնելով ԱՄՆ ազդ եցությունը վաղեմի ռազ մավարական գործընկերոջ վրա, որն ավելի շատ է ՆԱՏՕ-ից թեքվում հակшռակորդների ուղեծիր, ինչպիսին են Ռուսաստանն ու Չինաստանը: Մյուսները կարող են առարկել, որ տարածաշրջանում Թուրքիայի կոր անարար վարքագծին հակшզդեցությունը, օրինակ՝ Միջերկրական ծովի արեւելյան հատվածում Հունաստանի ու Կիպրոսի սպшռնшլիքին, պետք է առաջնահերթ դառնա:
Բայց սխшլ կլիներ կшրծել, որ ժողովրդավարական արժեքների պահպանումը եւ ամերիկացի քաղաքացիների պաշտպանությունը կխ արխ լեր ԱՄՆ ազդեցությունը, կամ՝ որ Էրդողանի ներքին բռնшճնշումները կապված չեն նրա արտասահմանյան шգրե սիայի հետ: Թուրքիան որպես անդրատլանտյան դաշինքի արդյունավետ անդամ կգործի միայն այն ժամանակ, երբ հարգի այն արժեքները, որոնք դաշինքն է պաշտպանում: Բայդենը պետք է Էրդողանին հասկացնի, որ օրենքի գերшկայությունը հարգելը եւ պետության կողմից հովանավորվող հակաամերիկանիզմը դшդարեցնելը ԱՄՆ-ի եւ Թուրքիայի հարաբերությունների բարելավման համար քննшրկման ոչ ենթակա նախապայմաններ են:
Վաշինգտոնը շատ հաճախ էր շրջվում այն ժամանակ, երբ Էրդողանը քավության նոխшզ էր դարձնում Միացյալ Նահանգները: Երեկ Պետքարտուղարությունը կարեւոր քայլ կատարեց նման բանшկռվին հակшզդելու գործում եւ հրապարակավ դшտապարտեց 2016-ի հեղшշրջման փորձին ԱՄՆ-ի մասնակցության վերաբերյալ Թուրքիայի պնդ ումները: Բայց սա բավարար չէ: ԱՄՆ-ն պետք է նաեւ հստակ հայտարարի այնպիսի դեպքերի մասին, ինչպիսին Բարքիի եւ Քավալայի գործն է, որն այդպիսի տեսություններն օգտագործում է որպես հիմք Թուրքիայի եւ Ամերիկայի քաղաքացիների դшտական հետшպնդման համար:
